pradhanmantri jan dhan yojna

Table of Contents

प्रधानमंत्री जन धन योजना

pradhanmantri jan dhan yojna ही भारत सरकारने चालू केलेली योजना आहे ही योजना 28 ऑगस्ट 2014 रोजी चालू केली होती हे एक महत्त्वकांक्षीय योजना आहे या योजनेचा प्रमुख उद्दिष्ट हे आर्थिक समायोजन करणे तसेच समाजामधील सर्व घटकांना बँक सुविधेच्या माध्यमातून प्रमुख प्रवाहामध्ये आणणे हे या योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे

या योजनेअंतर्गत कोणत्याही भारतीय व्यक्तीला बँकेत उघडण्याची सुविधा करण्यात येते आणि ज्यामध्ये विशेषता गरीब तसेच आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल घटकांचा यामध्ये समावेश असतो भारत सरकारने या योजनेची स्थापना करण्यामागचे उद्दिष्टे हे होते pradhanmantri jan dhan yojna

की लाभार्थ्याला त्यांचा आर्थिक लाभ त्याचे बँक खात्यामध्ये थेट मिळवता यावा आणि त्यामध्ये कोणतेही हस्तांतरण होता भ्रष्टाचारावरती नियंत्रण मिळावे यासाठी योजनेची स्थापना केली आहे

pradhanmantri jan dhan yojna

या योजनेमुळे लाभार्थ्यास त्याच्या आवश्यकतेचा निधी त्याच्या बँक खाते मध्ये येत असल्यामुळे मध्ये कोणाचे हस्तांतर होत नाही परिणामी भ्रष्टाचार होण्याची शक्यता खूप कमी असते त्यामुळे या योजनेचा लाभ म्हणजेच बँक खाता ओपन केल्यास सरकारी योजनेचा लाभ सहजपणे घेता येतो

pradhanmantri jan dhan yojna

उद्दिष्टे

समाजातील प्रत्येक व्यक्तीला बँकेत उघडून त्यामध्ये सहभागी करण्यासाठी आर्थिक समावेश करणे तसेच लोकांमध्ये बच्चे तिची सवय करण्यासाठी आणि त्यांच्यामध्ये आर्थिक स्त्रिया निर्माण करण्यासाठी बचत वाढवणे हे या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट आहे

त्याचबरोबर गरीब आणि आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल असणाऱ्या लोकांना बँकेकडून सहजरित्या कर्ज मिळण्याची सोय करून देणे म्हणजेच क्रेडिट सुविधा उपलब्ध करून देणे तसेच त्यांना विमा संरक्षण आणि निवृत्तीच्या काळामध्ये पेन्शनची सुविधा करून देणे हे या योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे

प्रमुख वैशिष्ट्ये

बँक खातेधारकाला या योजनेअंतर्गत खाते उघडण्यासाठी कोणत्याही प्रकारचा किमान शिल्लक रक्कम ठेवण्याची काही गरज नाही म्हणजेच त्याची बॅंका ते झिरो बॅलन्स मध्ये उघडून शकते

प्रतीक खातेदार ला हे रूप पे डेबिट कार्ड दिले जाते त्याचा उपयोग करून ते कोणत्याही एटीएम मशीन मधून किंवा डिजिटल व्यवहार करून पैसे काढू शकतात

बँक खातेधारकाला योजनेअंतर्गत एक लाखापर्यंत अपघात विमा मिळू शकतो तसेच त्यानंतर तो दोन लाखापर्यंत वाढवण्यात येतो

दहा हजार रुपये पर्यंतचे ओवर ड्रॉप ची सुविधा देखील केली जाते तसेच या योजनेअंतर्गत खातेदाकाला मोबाईल बँकिंग करण्याची देखील सोय करून देण्यात आली आहे pradhanmantri jan dhan yojna

योजनेचा विस्तार

प्रधानमंत्री जन धन योजना या योजनेचा संपूर्ण विस्तार हा सर्व भारतभर झालेला आहे तसेच ग्रामीण भागामध्ये या योजनेला विशेष प्राधान्य देण्यात आले आहे कारण ग्रामीण भागातील लोकांचे बँक खाते नसल्यामुळे त्यांना कोणतीही शासकीय निधी प्राप्त होण्यासाठी अडचणी निर्माण होतात त्यामुळे ग्रामीण भागामध्ये या योजनेसाठी प्राधान्य देण्यात आलेली आहे

आर्थिक साक्षरता वाढवण्यासाठी तसेच विविध प्रकारच्या जनजागृती उपक्रमांमध्ये नियोजन करण्यासाठी या योजनेचा विस्तार मोठ्या प्रमाणात केलेला आहे pradhanmantri jan dhan yojna

प्रधानमंत्री जनधन योजना ही एक सरकारी योजना असून ती या योजनेची संलग्न असणाऱ्या लोकांना विमा सुरक्षा तसेच अटल पेन्शन योजना आणि जीवन ज्योती योजना देखील सलग्न करून घेता येतात

प्रधानमंत्री जन धन योजना

योजनेचे फायदे

या योजनेमुळे कट्ट्यावधी लोकांना बँक खात्यामध्ये आणण्यासाठी प्रयत्न केले गेले आहेत 2033 पर्यंत एकूण 40 कोटीहून अधिक लोक या योजनेमध्ये आपले जनरल खाते उघडले गेलेले आहेत

त्यामुळे आर्थिक समावेश मोठ्या प्रमाणात झालेला आहे तसेच डिजिटल युवर करण्यासाठी देखील मोठ्या प्रमाणात या योजनेची मदत होते जनधन खात्यामुळे डिजिटल व्यवहार हे करण्यासाठी सोपी झालेले आहे ज्यामुळे अर्थव्यवस्था आणि त्यामधील पारदर्शक देखील वाढलेली आहे

आणि सावकारी सावलीत न बसता गरीब आणि अतिदृष्ट्या वर्गाला स्वतंत्र मिळालेले आहे ते तसेच महिलांचे सक्षमीकरण झालेले दिसून येते महिला खातेधारकांची या योजनेमध्ये मोठ्या प्रमाणामध्ये वाढ झालेली आहे त्यामुळे महिलांचे आर्थिक सक्षमीकरण होऊन त्यांना बळ प्राप्त झालेले आहे

भ्रष्टाचारावरती नियंत्रण

या योजनेमुळे आर्थिक लाभ घेणाऱ्या व्यक्तीस त्याचा निधी त्याच्या खात्यामध्ये फेटा येत असल्यामुळे मध्ये कोणाचाही हस्तांतरण होत नाही त्यामुळे भ्रष्टाचार होण्याची शक्यता नाही या योजनेमुळे लाभार्थ्यास थेट पैसे मिळाल्यामुळे त्या कोणाकडेही न जाता बँक खात्यामध्ये त्याची निधी जमा होतो

त्यामुळे यामध्ये भ्रष्टाचाराचे शक्यता कमी असते पारंपारिक पद्धतीमध्ये निधीमधून करण्यासाठी अधिकारी लोक पैसे मागत असतात त्यामुळे लाभार्थ्याला शासकीय निधीचा कोणताही लाभ पूर्णपणे मिळत नव्हता

त्यामुळे ही योजना थेट बँक खात्यामध्ये पैसे पाठवत असल्यामुळे लाभार्थ्यास या योजनेचा मोठ्या प्रमाणात लाभ होत आहे तसेच या योजनेमुळे लोकांच्या मध्ये आर्थिक साक्षरता मिळालेली असून बँक खाता कसा वापरतात याची संपूर्ण माहिती त्यांना मिळते

त्यामुळे लोकांच्या मध्ये आर्थिक साक्षरता झालेली दिसून येते या योजनेमुळे आर्थिक आणि मागासलेली लोक प्रचंड प्रमाणामध्ये या योजनेत सामावून घेत आहेत

pradhanmantri jan dhan yojna

आव्हाने

ग्रामीण भागामध्ये बँकिंग सुविधा हे कमी प्रमाणात असल्यामुळे दूर आणि दुर्गा भागातील लोकांपर्यंत पोहोचणे अवघड होऊन बसते त्यामुळे त्यांच्या कनेक्टिव्हिटीचा देखील एक मोठी समस्या निर्माण झालेली आहे

तसेच त्यांची खाती निष्क्रिय होण्याच्या धोका देखील सतत असतो कारण खात्यामध्ये नेहमीप्रमाणे व्यवहार न केल्यास खाते बंद पडण्याची शक्यता असते त्यामुळे ही एक मोठी समस्या निर्माण झालेली आहे तसेच कर्ज सुविधा अद्यापही आणि सर्वसामान्य पोहोचण्यासाठी

प्रधानमंत्री जन धन योजना ही भारतातील आर्थिक मागासलेल्या लोकांच्यासाठी अत्यंत मोठी क्रांती घडवून आणणारी अशी योजना आहे त्यामुळे गरिबांची दृष्ट्या दुर्बल घटकातील लोकांना देखील बँक सुविधा मिळालेल्या आहेत ज्यामुळे आर्थिक वाढले असून त्यामध्ये पारदक्ष लावलेले आहे